Jak metody Poka-yoke i 5S mogą udoskonalić proces produkcji?

Poka_yoke_5S.jpg

Poka-yoke i 5S to idee organizacji stanowisk pracy i procesów produkcyjnych. Stanowią ważny element koncepcji lean menagement, przyczyniając się do zmniejszenia ilości błędów, zwiększenia jakości produkcji i poprawy bezpieczeństwa pracy. Te znane i cenione od kilkudziesięciu lat metody, znajdują współcześnie swoje odzwierciedlenie w funkcjach informatycznych systemów realizacji produkcji (MES – Manufacturing Execution System).

Poka-yoke

Koncepcja Poka-yoke została opracowana w latach 60, jako część Systemu Produkcyjnego Toyoty (TPS). Metoda powstała w celu ograniczenia negatywnego wpływu czynnika ludzkiego na przebieg procesu produkcji. Jej celem jest eliminacja zagrożeń i defektów, wynikających np. ze spadków koncentracji operatów na linii produkcyjnej. Rezultatem zastosowania Poka-yoke powinno być wyeliminowanie błędów z procesu produkcji, co wymiernie przekłada się na jakość i efektywność.
Przy realizacji założeń Poka-yoke, wykorzystuje się szereg rozwiązań technicznych i organizacyjnych, mających ograniczyć możliwość popełnienia błędu przez pracowników. Zgodnie z zasadami tego podejścia, sposób organizacji pracy ma zapewnić właściwe wykonanie poszczególnych czynności, jak również zadbać o prawidłową sekwencję działań. Praktycznym na to przykładem, może być np. połączony z alarmem czujnik ruchu, dbający o pobranie odpowiednich części w trakcie montażu, czy też pojemnik z wydzielonymi miejscami, co ułatwia wypełnienie go właściwą liczbą sztuk produktu.

5S

Koncepcja 5S służy zachowaniu porządku, czystości i właściwej organizacji miejsca pracy. Zawarte w niej zasady, mają skłonić uczestników procesu produkcyjnego do utrzymania odpowiedniej dyscypliny i standardów postępowania. 5S wspomaga przedsiębiorstwa w podniesieniu efektywności i bezpieczeństwa pracy.

Elementy, które składają się na metodę 5S to:

• Seiri (sortowanie) – rozumiane jako oddzielenie rzeczy potrzebnych od niepotrzebnych, na stanowisku pracy.
• Seiton (systematyka) – oznakowanie i rozmieszczenie przedmiotów w uporządkowany sposób. Narzędzia i materiały na stanowisku pracy powinny być ułożone w sposób ergonomiczny, ich usytuowanie powinno być powiązane z częstością użycia.
• Seiso (sprzątanie) – utrzymanie miejsca pracy w czystości ma duże znaczenie z punktu widzenia bezpieczeństwa pracy, ale może też wpływać na jakość produkcji
• Seiketsu (standaryzacja) – określenie standardów pracy, dbanie aby każdy z pracowników wykonywał poszczególne czynności w możliwie podobny, powtarzalny sposób. Celem standaryzacji jest wyrobienie dobrych nawyków wśród pracowników.
• Shitsuke (samodoskonalenie) – systematyczne doskonalenie wszystkich elementów metody 5S.

Wsparcie metod Poka-yoke i 5S w systemie MES

Narzędziem, które może wydatnie wspomóc implementację idei Poka-yoke i 5S, są systemy realizacji produkcji MES (Manufacturing Execution System). Dzięki integracji z maszynami i urządzeniami pomiarowymi, system MES umożliwia kompleksowe śledzenie przebiegu produkcji i informowanie pracowników o nieprawidłowościach. Do komunikacji z systemem, wykorzystuje się obecne na stanowisku pracy terminale stacjonarne lub urządzenia mobilne wyposażone w przeglądarkę internetową.

Jedną z funkcji systemu MES, wspierającą idee Poka-yoke i 5S są listy kontrolne. Stanowi je wyświetlany na terminalu stanowiskowym zbiór pytań dla operatora, związanych z realizowaną przez niego aktualnie operacją produkcyjną. Pytania te, mogą między innymi pomóc zweryfikować, czy stan i wyposażenie stanowiska pracy są zgodne z założeniami. Odpowiedzi są zapisywane w systemie i dostępne do wglądu w każdym momencie. Listy kontrolne, mogą także przypominać pracownikom właściwą sekwencję wykonania poszczególnych czynności.

System MES umożliwia przechowywanie i udostępnianie poprzez terminale stanowiskowe cyfrowej dokumentacji, takiej jak instrukcje, schematy czy wytyczne. Co istotne, program pozwala na powiązanie dokumentacji z konkretnymi zleceniami produkcyjnymi. Dzięki temu, operator realizujący zlecenie posiada dostęp wyłącznie do materiałów potrzebnych w aktualnie wykonywanej przez niego pracy. Ułatwia to korzystanie z dokumentacji i zapobiega pomyłkom.

Stały dostęp do istotnych informacji produkcyjnych, alarmowanie o nieprawidłowościach, jak również kontrola poprzez systematyczne raportowanie, to elementy które sprawiają, że pracownicy produkcji szybciej i skuteczniej przyswajają standardy pracy konieczne przy wdrożeniu metod Poka-yoke i 5S.