Tramwaj przyszłości – automatyzacja w ruchu publicznym

W 1885 r. pasażerowie i widzowie świętowali przejazd pierwszego tramwaju na trasie wiodącej przez belgijskie wybrzeże z Ostendy do Nieuwpoort. Napęd tramwaju zmodernizowano w 1912 r. zastępując turbinę parową silnikiem elektrycznym. Po przeszło stu latach pojawił się nowy powód do świętowania, gdy tramwaj został poddany kolejnej poważnej modernizacji. Projekt modernizacji został zrealizowany we współpracy pomiędzy praską firmą Elektroline i austriacką firmą B&R specjalizującą się w dziedzinie automatyki.

Obsługując najdłuższą linię tramwajową na świecie, „Tramwaj Nadmorski" pokonuje 68-kilometrową trasę wzdłuż belgijskiego wybrzeża pomiędzy gminami de Panne i Knokke-Heist na granicach kraju odpowiednio z Francją i Holandią. „W sezonie letnim tramwaj jest tak intensywnie eksploatowany, że trzeba pożyczać wagony z Gandawy i Antwerpii" – mówi Mikuláš Burgr, szef działu wdrożeń i inżynierii projektów systemów sterowania tramwajami w Elektroline.

Tramwaj Nadmorski: niegdyś...

… i dziś.

Węzeł w Ostendzie ma trzy perony i jeden tor odstawczy dla tramwajów. System jest bardzo złożony, gdyż wszystkimi dwudziestoma zwrotnicami torowymi trzeba sterować jednocześnie, aby zapewnić ich bezpieczne i płynne działanie.

Cały ruch jest zarządzany z dyspozytorni znajdującej się prawie 30 kilometrów dalej, w Brugii. Na monitorach w dyspozytorni lub na tabletach i innych urządzeniach mobilnych dyspozytorzy mogą obserwować całą linię tramwajową, w tym nagrania z licznych kamer monitoringu.

Jasny cel - bezpieczeństwo przede wszystkim

Integrator systemu, firma Elektroline otrzymała zadanie modernizacji Tramwaju Nadmorskiego. „Kierownictwo przedsiębiorstwa transportowego ustaliło dla projektu modernizacji jasny cel: automatyzacja ruchu tramwajowego w sposób zarówno bezpieczny, jak i zgodny z najnowszym stanem techniki" – mówi Burgr. „Do wdrożenia technologii bezpieczeństwa i spełniających wysokie wymagania interfejsów HMI wybraliśmy firmę B&R – decyzja ta była oparta na pozytywnych doświadczeniach ze współpracy z nimi przy innych projektach. System B&R ułatwia tworzenie oprogramowania spełniającego wysokie wymagania bezpieczeństwa zgodnie z normą SIL 3."

Rozwiązanie na stacji końcowej.

System sterowania dla automatycznej obsługi zwrotnic

Po modernizacji kompleksowy system sterowania i bezpieczeństwa automatycznie obsługuje zwrotnice torowe za pośrednictwem komunikacji bezprzewodowej. W tym celu konduktor wprowadza numer linii do systemu pokładowego. Każdy tramwaj posiada nadajnik zainstalowany na spodzie wagonu, który przesyła dane identyfikacyjne, takie jak numer linii i trasa do odbiornika w systemie torowym. W razie potrzeby konduktor może przejąć ręczne sterowanie, ale poza tym praktycznie nic więcej nie trzeba robić. Gwarantuje to bezpieczny ruch zarówno tramwajów, samochodów, rowerzystów jak i pieszych.

Niestandardowe rozwiązania dla złożonego procesu

„W przypadku tak wymagającego projektu integracyjnego, jak ten w Ostendzie, konieczna jest dobra współpraca z partnerem technologicznym" – wyjaśnia Burgr. „Zastosowaliśmy technologię B&R do interfejsów HMI w zwrotnicach torowych dostarczanych z naszym systemem. Internetowe rozwiązanie HMI, mapp View, odgrywa kluczową rolę w uruchomieniu i utrzymaniu systemu. System dyspozytorski, który steruje przepływem danych, posiada własną aplikację HMI, która zapewnia pełny przegląd całego ruchu tramwajowego. Służy on do sterowania zajezdniami wagonów tramwajowych i skomplikowanymi skrzyżowaniami wzdłuż linii tramwajowej. Najtrudniejszym zadaniem było zdefiniowanie wielu bardzo złożonych etapów procesu w systemie, co uniemożliwiło zastosowanie standardowego, uniwersalnego rozwiązania. Dlatego wspólnie z B&R pracowaliśmy nad stworzeniem niestandardowego rozwiązania."

Václav Pravda z firmy B&R dodaje: „Klienci zawsze mogą liczyć na nasze pełne wsparcie, czy to w zakresie oprogramowania HMI, jak w tym projekcie, czy też samego sterownika. Nasi inżynierowie oprogramowania współpracowali z zespołem Elektroline przez cały okres realizacji projektu. Nasz system automatyki został pierwotnie stworzony do sterowania maszynami, ale od dawna sprawdza się w wielu innych dziedzinach – od monitorowania gazociągów, przez sektor energetyczny, po infrastrukturę drogową – czego dowodzi udany projekt w Ostendzie."