Marsjański łazik walczy o przeżycie

Marsjański łazik walczy o przeżycie

Spirit i Opportunity, bliźniacze marsjańskie łaziki NASA przetrwały na czerwonej planecie tak długo, że zdawały się być niepokonane. Urządzenia przewidziane do pracy przez 3 miesiące, już od 6 lat nieprzerwanie badają Marsa.

Niestety, wkrótce może się to zmienić. Spirit, który od początku miał mniej szczęścia niż Opportunity, stoi w obliczu najtrudniejszego dotąd zadania. W końcu musi wydostać się z piaskowej pułapki, w której ugrzązł 6 miesięcy temu. Inżynierownie NASA obawiają się, że może nie przetrwać tej próby. „Jest w bardzo ciężkiej sytuacji i nie wiemy, czy na pewno uda się go uwolnić” mówi pilot łazika, Scott Maxwell z NASA Jet Propulsion Laboratory (JPL).

Spirit napotkał ostatnią przeszkodę w kwietniu podczas podróży wzdłuż brzegu Home Plate, płaskowyżu badanego już od ponad 3.5 roku. Koła łazika zaczęły grzęznąć w miękkim, piaszczystym gruncie 8-metrowego krateru. Zanim obsługa na Ziemi zdecydowała się zatrzymać urządzenie, Spirit kręcił już tylko bezradnie kołami.

Obu łazikom udawało się już wydostać z podobnych pułapek, ale tym razem sytuacja jest nieco inna. Spirit jest pochylony o 12 stopni, a jego 3 lewe koła są niemal całkowicie zakopane w piasku. Ponadto jego prawe przednie koło, najmniej zakopane, jest bezużyteczne – zacięło się w 2006 roku i od tej pory łazik ciągnął je lub pchał przed sobą z pomocą pozostałych pięciu.

Na domiar złego, inżynierom wydaje się, że Spirit oparł się brzuchem o spiczastą skałę wystającą z gruntu. Jeśli więc w czasie próby wydostania z pułapki łazik ugrzęźnie jeszcze bardziej, część jego ciężaru oprze się na skale, co jeszcze obniży trakcję i utrudni operację. „To wszystko wygląda jak kumulacja praw Murphy’ego.” mówi Ray Arvindson z Washington University w St Louis, jeden z konstruktorów Spirita.

NASA jest więc nadzwyczaj ostrożna w poczynaniach, od miesięcy testując różne manewry ratunkowe na dwóch prototypach łazików w JPL. Czas na testy kończy się jednak ze względu na nadchodzącą marsjańską zimę – Spirita trzeba wydostać jak najszybciej, bo wkrótce do powierzchni planety będzie docierać zbyt mało światła, które służy za źródło energii. Inżynierowie mają zamiar uwolnić urządzenie tą samą drogą, którą dostało się w pułapkę, próbując jednocześnie skręcać koła w kierunku pewniejszego gruntu.

Jak mówi John Callas, menadżer projektu łazików z JPL, postępy będą powolne, ponieważ obracanie kół, które normalnie pozwoliłoby na przemieszczenie łazika o 5 metrów, umożliwi prawdopodobnie przejechanie 1-2 milimetrów: „To będzie jak obserwowanie wzrostu trawy w ogródku.” Arvindson dodaje, że nie ma gwarancji sukcesu: „Ten pojazd nie jest niepokonany. Może nam się nie udać.”

Pomimo półrocznego przestoju, Spirit nie pozostawał bezczynny. Zbadał dokładnie otaczający go grunt, w tym odkrytą przez zakopane, ślizgające się koła glebę o najwyższej zawartości minerałów siarkowych jaką dotąd udało się znaleźć. Naukowcy wierzą, że powstała ona w wyniku intensywnej aktywności hydrotermalnej.

(bj)